De volgende cases zijn een greep uit de praktijk. De docenten die hebben bijgedragen aan dit afstudeeronderzoek is in een online enquête gevraagd een situatie te beschrijven waarin zij zelf of een leerling merkbaar last had van faalangst. Eerst wordt kort omschreven hoe de faalangst zich uitte en vervolgens wordt omschreven hoe de docent hiermee omging.
Tijdens de lessen vroeg een leerling nooit om hulp en durfde ze niet met de docent te praten. Tijdens het voorspelen klapte de leerling dicht. De docent heeft hierop de leerling uit de situatie gehaald, heeft haar sindsdien niet laten voorspelen. Ze zijn nu stapsgewijs wel aan het opbouwen naar voorspelen voor steeds meer publiek.
Een leerling sprak tijdens de lessen al negatief over zichzelf. Tijdens de les van het voorspelen raakte de leerling in paniek en had ze een huilbui. De docent heeft in het proces van instuderen extra vaak bij deze leerling meegekeken zodat hij wist wat hij kon verwachten. ‘Voorafgaand’ aan het voorspelen liet hij de leerling een paar oefenrondjes spelen. Na het tweede oefenrondje gaf hij aan al een cijfer te hebben. Na twee voorspeelopdrachten heeft hij haar toch aangeraden een faalangstreductietraining te volgen.
Een leerling weigerde voor de klas te zingen tijdens de klassikale presentaties. De docent heeft de leerling die les niet voor de klas laten zingen, maar is wel begonnen met het opbouwen van zingen voor steeds meer publiek. Eerst alleen voor de docent, daarna voor twee leerlingen die de leerling zelf mocht kiezen. Zo werd het steeds verder opgebouwd.
Een eindexamenleerling bevroor letterlijk, vlak voor het eindexamenconcert. De docent heeft haar toen bij de hand gepakt, is met haar samen naar binnen gegaan en is bij haar gebleven.
Een leerling gaf tijdens het instuderen al aan nerveus te zijn en niet te willen voorspelen voor de klas, bang om uitgelachen te worden. De docent heeft contact opgenomen met de mentor en is overeengekomen dat de leerling met zijn groepje een video-opname mocht maken. Zo hoefde de leerling niet live voor te spelen.
Twee leerlingen hadden een songwriting-opdracht gekregen. Ze liepen de hele eerste les vast. Ze durfden niet te beginnen omdat ze bang waren om fouten te maken. De docent droeg daarom een idee aan voor een lied en het duo was toch in staat om zich dit idee eigen te maken.
Een leerling moest in de brugklas bij elk voorspeelmoment huilen. In twee jaar hebben ze opgebouwd naar klassikaal voorspelen. Eerst alleen voor de docent, daarna op zelfgekozen manieren. Uiteindelijk presenteerde ze een bandnummer en ondanks haar angst en stress bleef ze spelen en lachen en heeft ze het hele nummer afgemaakt! De docent en de medeleerlingen hebben haar enorm in het zonnetje gezet.
Een leerling schaamde zich enorm en benoemde dit als “sociale zelfmoord”. De angst was aanwezig tijdens zowel het instuderen als het voorspelen zelf. Achteraf was de leerling toch steeds trots dat hij de confrontatie met zichzelf was aangegaan. De docent heeft met de leerling besproken dat het om een psychische angst gaat die overwonnen kon worden door deze juist aan te gaan.
Uit een enquête die is afgenomen onder 43 leerlingen uit de onderbouw (havo/vwo) van het voortgezet onderwijs zijn de volgende suggesties naar voren gekomen. Het zijn adviezen aan muziekdocenten over hoe zij leerlingen kunnen helpen minder spanning te ervaren tijdens het voorspelen voor een cijfer.
Laat leerlingen het niet uitstellen, want dat maakt je alleen maar zenuwachtiger
Geef aan dat je vrienden je mogen steunen (door succes te wensen/mee te zingen als het even niet lukt)
Laad iedereen omgedraaid zitten zodat je de blikken van de leerlingen niet ziet
Wat er ook gebeurt, geef de leerlingen minimaal een 7,5 als ze spelen
De leerlingen die het echt heel spannend vinden, mogen een gesprek aangaan met de docent (alleen)
Besteed veel aandacht aan het maken van afspraken over hoe je je als publiek moet gedragen
Geef de leerlingen een focuspunt om naar te kijken
Vertel het kind dat die het wel kan/dat je vast erger gehoord hebt
Koop een VR-bril die natuurgebieden weergeeft en probeer het na twee keer zonder
Dat je mag kiezen of je voor de klas wil zingen of niet
Je mag je bladmuziek of tekst erbij houden
De docent moet zelf rustig blijven